Depresja maskowana, zwana także depresja ukryta lub somatyczna, jest specyficzną formą zaburzeń nastroju, które mogą być trudne do rozpoznania. W odróżnieniu od klasycznych obrazów depresji, osoby zmagające się z tym rodzajem zaburzenia potrafią efektywnie funkcjonować w codziennym życiu. Ukrywają swoje problemy przed sobą i otoczeniem. W artykule przybliżymy, czym jest depresja maskowana, jakie objawy mogą na nią wskazywać. Jak rozpoznać sygnały, że ktoś w naszym otoczeniu zmaga się z tą chorobą?
Co to jest depresja maskowana?
Zaburzenia afektywne, głównie depresja, w tym depresja maskowana ukryta stanowią szybko rosnący problem w wysoko cywilizowanych społecznościach. Według literatury medycznej nawet do 30-40% pacjentów, którzy szukają porady medycznej w gabinetach lekarzy specjalistów (nie psychiatrów) i na oddziałach ambulatoryjnych – cierpi na tego rodzaju zaburzenia.
Depresją atypowa jest często maskowana przez przewlekły ból. Znacząca grupa pacjentów ambulatoryjnych z zespołem bólowym pleców, głównie szyjnym i lędźwiowym nie ma stwierdzonych zmian odpowiadających za ból podczas badania. Przyczyną dolegliwości bólowych mogą być zaburzenia depresyjne.
Celem badania „Maskowana depresja u pacjentów z zespołem bólowym kręgosłupa” była weryfikacja hipotezy i oszacowanie częstości występowania depresji maskowanej w opiece neurologicznej. W wynikach opublikowanych na portalu Pub Med stwierdza się, że zespół bólowy kręgosłupa jako objaw depresji wystąpił u 14% wszystkich pacjentów kierowanych do neurologa. Natomiast u 37% stwierdzono zaburzenia depresyjne, wcześniej niediagnozowane. U 88,2 procent badanych zaburzenia depresyjne miały charakter łagodny i umiarkowany.
Jak rozpoznać depresję maskowaną?
Współpraca:
Depresja maskowana – rodzaj depresji, który nie jest wyróżniany w systemie klasyfikacyjnym chorób jako odrębny typ depresji. Maskowana oznacza, że prawdziwy problem ukrywa się za inną chorobą. Spotyka się także określenia: depresja ukryta czy somatyczna. Inne nazwy to ekwiwalent depresji, subdepresja, depresja bez depresji lub uśmiechnięta depresja.
Rozpoznanie depresji maskowanej może być trudne, ponieważ osoby na nią cierpiące często ukrywają swój stan. Kluczowe jest zwrócenie uwagi na subtelne zmiany w zachowaniu i codziennych nawykach. Do charakterystycznych sygnałów należą:
- przesadne zaangażowanie w pracę lub inne obowiązki – osoby z depresją maskowaną często kompensują swoje emocje perfekcjonizmem,
- unikanie rozmów o uczuciach – wycofanie emocjonalne może być sposobem ukrycia swojego stanu,
- zmienione wzorce snu – mimo pozornie dobrego funkcjonowania osoby te często cierpią na bezsenność,
- nadmierny apetyt – wśród objawów pojawiają się napady głodu i objadania.
Czym różni się depresja maskowana od klasycznej depresji?
Depresja maskowana różni się od klasycznej przede wszystkim sposobem, w jaki się manifestuje. W klasycznej depresji dominują objawy psychiczne, takie jak obniżony nastrój, poczucie beznadziei i utrata zainteresowań. W depresji maskowanej na pierwszy plan wysuwają się natomiast objawy somatyczne, takie jak przewlekłe bóle głowy, problemy z układem trawiennym czy zaburzenia snu, które mogą utrudniać postawienie prawidłowej diagnozy. Osoby z depresją maskowaną często nie zdają sobie sprawy, że przyczyną ich dolegliwości jest problem natury psychicznej, co sprawia, że choroba może pozostawać nierozpoznana przez długi czas.
Jakie są objawy depresji maskowanej ukrytej?
Objawy depresji maskowanej ukrytej mogą być różne i często są one trudne do powiązania z problemami natury psychicznej. Charakterystyczne objawy to zaburzenia snu, lęki, różnego rodzaju zespoły bólowe i dolegliwości somatyczne. Depresja maskowana bólem kręgosłupa występuje u części pacjentów zgłaszających dolegliwości bólowe. Jednocześnie typowe objawy depresji – łatwiejsze do rozpoznania są mniej nasilone. Niekiedy wcale nie występują. Mowa tutaj o takich objawach jak wyraźne i długotrwałe obniżenie nastroju, widocznie mniej energii oraz niemożności cieszenia się tym, co wcześniej sprawiało dużą przyjemność.
Najczęstsze 4 objawy depresji maskowanej to:
- fizyczne dolegliwości – depresja maskowana bólem głowy, kręgosłupa, mięśni, zaburzeniami trawienia; jak wynika z wyżej przytoczonych badań, te dolegliwości bólowe nie mają wyraźnych przyczyn medycznych.
- wahania nastroju – osoby z depresją maskowaną mogą nagle wpadać w irytację lub odczuwać nieuzasadniony smutek.
- trudności z koncentracją i zapamiętywaniem – problemy z organizacją czasu i zapamiętywaniem mogą wskazywać na obciążenie emocjonalne.
- częste zmęczenie – nawet po odpowiedniej ilości snu osoby te mogą czuć się wyczerpane.
Depresja maskowana uśmiechem
Depresja uśmiechnięta to rodzaj depresji maskowanej, w której osoby na pozór szczęśliwe i optymistyczne w rzeczywistości zmagają się z głębokim cierpieniem emocjonalnym. Charakterystyczne dla tego stanu jest:
- publiczna radość, prywatny smutek – na zewnątrz osoby te mogą wydawać się zadowolone z życia, podczas gdy w samotności doświadczają głębokiego smutku,
- zdolność do codziennego funkcjonowania – w odróżnieniu od innych form depresji, osoby z uśmiechniętą depresją zazwyczaj wykonują swoje obowiązki, choć z trudem.
Ten rodzaj depresji jest szczególnie groźny dla chorego. Osoba w depresji ukrytej tak dobrze maskuje objawy, że otoczenie często nie dostrzega problemu. Może to opóźnić diagnozę i leczenie.
Jakich słów używają osoby z depresją?
Język, jakim posługują się osoby z depresją, często odzwierciedla ich wewnętrzny stan emocjonalny. Poniższe słowa i stwierdzenia są sygnałem ostrzegawczym. Dana osoba może potrzebować wsparcia emocjonalnego i profesjonalnej pomocy.
- Negatywne określenia siebie: „Jestem beznadziejny”. „Nie dam rady”.
- Brak nadziei: „Nic się nie zmieni”. „To nie ma sensu”.
- Obwinianie się: „To wszystko moja wina”. „Nie zasługuję na nic dobrego”.
- Wypowiedzi wskazujące na zmęczenie życiem: „Mam wszystkiego dość”. „Czuję się, jakbym nie miał siły na życie”.
Jak pomóc osobie z depresją maskowaną?
- zwróć uwagę na subtelne sygnały – drobne zmiany w zachowaniu mogą wskazywać na problem,
- zapytaj wprost – wykaż empatię i delikatnie zapytaj, jak się czuje dana osoba,
- nie oceniaj – unikaj krytyki czy bagatelizowania problemów,
- zaproponuj wsparcie – pomóż w znalezieniu specjalisty, takiego jak psycholog czy psychiatra.
Depresja maskowana jest poważnym problemem, który wpływa na codzienne życie i relacje z innymi. Jej rozpoznanie wymaga uwagi i empatii, zarówno wobec siebie, jak i bliskich. Wspierające otoczenie i profesjonalna pomoc są kluczowe w walce z tym schorzeniem. Na koniec warto podkreślić, jak istotne jest zgłoszenie się odpowiedniego specjalisty. Nieraz okazuje się, że wybór pomiędzy psychologiem, psychoterapeutą a psychiatrą bywa niejasny. W związku z tym – w następnym artykule wyjaśniamy, czym zajmują się ci specjaliści oraz kiedy najlepiej się do nich zgłosić: Zdrowie psychiczne.
