Niedawno świat obiegła historia Wayne’a Hawkinsa, 80-latka z San Diego. Mężczyzna cierpiał na nieuleczalną niewydolność serca, raka prostaty i sepsę. Wiedząc, że pozostało mu mniej niż sześć miesięcy życia, zdecydował się na prawo do pomocy medycznej w umieraniu (MAID) – procedurę dozwoloną w niektórych stanach USA. Eutanazja na życzenie? W przeciwieństwie do eutanazji pacjent samodzielnie przyjmuje lek, który prowadzi do śmierci – lekarz jedynie przepisuje odpowiednie środki i nadzoruje proces.
Prawo do pomocy medycznej w umieraniu (MAID)
Eutanazja na życzenie, gdy pacjent sam prosi o zakończenie życia i sam przyjmuje środek powodujący śmierć, jest dozwolona w kilku stanach. W USA prawo do pomocy medycznej w umieraniu (MAID) pozwala nieuleczalnie chorym osobom samodzielnie przyjąć przepisane przez lekarza leki, które prowadzą do spokojnej śmierci.
Eutanazja często jest określana jako tzw. śmierć na życzenie. W odróżnieniu od eutanazji czynnej to pacjent – a nie lekarz – decyduje o momencie odejścia, zachowując pełną świadomość i kontrolę nad swoim wyborem. Zgon może nastąpić w obecności lekarza.
Śmiertelnie chory 80-latek otrzymał pomoc medyczną w umieraniu
Wayne Hawkins, 80-latek z San Diego (USA), został zdiagnozowany na nieuleczalną niewydolność serca. Cierpiał również na szereg innych problemów zdrowotnych, w tym raka prostaty, niewydolność wątroby i sepsę.
Po tym, jak dano mu mniej niż sześć miesięcy życia, zdecydował się na prawo do pomocy medycznej w umieraniu (MAID).
„Po prostu nie widzę sensu w powolnym i bolesnym umieraniu, podpięty do różnych rzeczy – intubacji, sond do karmienia” – wyjaśnił. Nie chcę nic z tego”.
Stella, żona Hawkinsa, powiedziała, że w pełni popiera jego decyzję.
„Znam go od ponad 50 lat. To bardzo niezależny mężczyzna. Zawsze wiedział, czego chce. Jeśli to jego wybór, zdecydowanie się zgadzam. Widziałam, jak bardzo cierpi z powodu choroby. Nie chcę tego dla niego”.
Tego dnia Hawkins zrobił ostatnie rodzinne zdjęcie z żoną i dziećmi. Potem dał znak, że jest gotowy wypić środek nasenny. Kiedy zapytano go, czy jest pewien, że chce zakończyć swoje życie, odpowiedział: „Tak, jestem”.
O 11:47 mężczyzna wypił środek nasenny z sokiem.
„Dobranoc” – powiedział rodzinie, trzymając żonę za rękę. Kilka minut później zapadł w głęboki sen.
Poruszył głową kilka razy, ale jego oczy pozostały zamknięte, a nawet zaczął cicho chrapać. Żona głaskała go po dłoni i od czasu do czasu sprawdzała puls. Rodzina zaczęła wspominać życie z Hawkinsem.
O 12:22 poczuli, że odszedł …
Teraz jest w pokoju. Koniec z bólem – dodała Stella, obejmując dzieci.
Lekarz stwierdził zgon po przeprowadzeniu odpowiednich badań i wystawił dokumenty niezbędne do dalszych formalności, takich jak organizacja pogrzebu
Ta historia skłania do refleksji – czym właściwie jest eutanazja i jak wygląda jej status prawny w różnych krajach na świecie?
Przeczytaj: Nowa definicja stłuszczeniowego zapalenia wątroby
Eutanazja – czym jest i na czym polega?
Eutanazja (z greckiego eu – „dobry”, thanatos – „śmierć”) oznacza „dobrą, łagodną śmierć”. To świadome, dobrowolne zakończenie życia osoby nieuleczalnie chorej, zazwyczaj na jej prośbę, w celu skrócenia cierpienia.
W praktyce wyróżnia się kilka form:
- Eutanazja na życzenie – gdy pacjent sam prosi o zakończenie życia.
- Eutanazja bierna – zaprzestanie leczenia podtrzymującego życie.
- Eutanazja czynna – gdy lekarz aktywnie podaje środki prowadzące do śmierci chorego.
Przeczytaj: Mieszkańcy IV piętra z ograniczoną mobilnością
Eutanazja w Polsce
W Polsce eutanazja na życzenie jest nielegalna. Kodeks karny (art. 150) przewiduje, że kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia, podlega karze od 3 miesięcy do 5 lat więzienia. Oznacza to, że nawet jeśli motywem jest chęć ulżenia w cierpieniu, czyn jest traktowany jako zabójstwo na żądanie.
Dyskusje na temat legalizacji eutanazji powracają co kilka lat, jednak Polska – podobnie jak większość krajów Europy Środkowej – trzyma się zasady nienaruszalności życia ludzkiego. W zamian rozwija się opieka paliatywna i hospicyjna, której celem jest łagodzenie bólu i towarzyszenie w godnym umieraniu.
Przeczytaj: Terapia daremna – nowe wytyczne w Polsce
Gdzie eutanazja jest legalna? Przykłady ze świata
Na świecie prawo do eutanazji wprowadzono w nielicznych krajach – pod surowymi warunkami.
Oto kilka przykładów:
- Holandia – pionier w legalizacji eutanazji (od 2002 roku). Dopuszczalna dla osób nieuleczalnie chorych, które wielokrotnie i świadomie proszą o zakończenie życia.
- Belgia – również od 2002 roku, a od 2014 także dla nieletnich w wyjątkowych przypadkach.
- Luksemburg – legalna od 2009 roku.
- Szwajcaria – eutanazja czynna jest nielegalna, ale pomoc w samobójstwie niekaralna, jeśli nie wynika z chęci zysku.
- Kanada – od 2016 roku funkcjonuje program MAID (Medical Assistance in Dying), podobny do amerykańskiego.
- Stany Zjednoczone – eutanazja pozostaje zakazana, lecz w kilku stanach (m.in. Oregon, Kalifornia, Waszyngton) dozwolona jest wspomniana wcześniej pomoc medyczna w umieraniu.
Przeczytaj: Więcej chorych na Alzheimera w Polsce – Raport PZH
Prawo do śmierci
Eutanazja na życzenie i prawo do śmierci w Polsce coraz częściej pojawia się w rozmowach, wzbudzając emocje. Gdzie leżą granice współczucia i przepisów, a gdzie prawo pacjenta do godności, a nie tylko do życia za wszelką cenę?
