Podejrzewasz u siebie celiakię lub nietolerancję glutenu? Zrezygnuj z kleistych zbóż i unikaj produktów, w których występuje gluten przez co najmniej dwa miesiące, aby sprawdzić, czy objawy miną. Osoby z zaawansowaną celiakią mogą spodziewać się, że znacząca poprawa zajmie rok lub nawet kilka lat starań.
Spis treści:
- Objawy celiakii i nietolerancji glutenu;
- Przyczyny pojawiania się nietolerancji na gluten;
- Gluten w zaburzeniach jelitowych;
- Słaba trzustka i śledziona – osłabione trawienie w jelitach;
- Dieta lecznicza na celiakię i nietolerancję glutenu;
- Niedobór witaminy B i anemia.
Współpraca:
Objawy celiakii i nietolerancji glutenu
Istnieje duże prawdopodobieństwo, że spośród milionów ludzi na całym świecie uczulonych na pszenicę, duży odsetek cierpi z powodu braku zdolności do trawienia glutenu. Objawy celiakii pojawiają się i znikają bez zauważalnej przyczyny. Zaburzenie występuje w różnych okresach życia, w nasilonym lub umiarkowanym stopniu i ustępuje, zależnie od zmiany sposobu odżywiania oraz stanu emocjonalnego.
Celiakia to zaburzenie spowodowane przez niezdolność do trawienia glutenu – białka, które występuje w kleistych ziarnach zbóż. Specjaliści żywienia podejrzewają, że celiakia może występować znacznie częściej, niż jest diagnozowana. Jej objawy przypominają inne schorzenia, wynikające z przewlekłego zaburzenia pracy jelit i dlatego mogą być błędnie diagnozowane.
Objawy celiakii i nietolerancji glutenu:
- Rozwolnienia,
- Bóle brzucha,
- Wzdęcia,
- Utrata wagi,
- Anemia,
- Skurcze mięśni i drgawki.
Nietrawienie glutenu nie jest jedynym problemem w przebiegu choroby. Podczas rozwijającej się celiakii zostają uszkodzone kosmki jelita cienkiego, a to doprowadza do upośledzenia wchłaniania składników odżywczych z wszelkiego rodzaju pożywienia.
Przyczyny pojawienia się nietolerancji na gluten
Zaobserwowano także przypadki, w których pierwotne uszkodzenie jelit np. poprzez długotrwałe stosowanie środków przeczyszczających doprowadza do rozwoju celiakii. Inne przyczyny uszkodzenia jelit prowadzącego do celiakii to infekcje jelit i zakażenie pasożytami. Na stan jelit wpływa również stosowanie niektórych diet odchudzających, napięcia emocjonalne i jadłowstręt (anoreksja).
Powiązanie między zdrowiem psychicznym a celiakią uwidacznia się przy schizofrenii, gdzie wielu chorych ma objawy zaburzeń jelitowych jak te wymienione powyżej. Badania wskazują, że jeśli stosują pokarmy, które nie zawierają glutenu, zwykle szybciej uzyskują poprawę stanu zdrowia.
Gluten w zaburzeniach jelitowych
Gluten to elastyczne i mocne białko, które występuje w pszenicy, życie i jęczmieniu. Czwarte z podstawowych zbóż – owies, także zawiera gluten w znaczących ilościach, ale nie wywołuje dolegliwości u osób z nietolerancją. Gluten występujący w pszenicy, życie i jęczmieniu w ogóle nie jest trawiony prawdopodobnie z powodu braku enzymów trzustkowych. Z tego też względu niektórych przypadków celiakii nie da się wyleczyć, jeżeli wraz z glutenem nie odstawi się mleka krowiego i jego przetworów.
Słaba trzustka i śledziona – osłabione trawienie w jelitach
Medycyna chińska rozpatruje niezdolność do trawienia zdrowego pożywienia (ogólnie) jako wskazanie na osłabioną trzustkę i śledzionę, którym brakuje ognia trawiennego. Objawy takie jak rozwolnienie, ból brzucha, wzdęcia i utrata wagi są także oznakami osłabienia trzustki i śledziony bez związku z celiakią. Osoby chorujące na celiakię i borykające się z nietolerancją glutenu powinny zastosować zalecenia dietetyczne, służące wzmocnieniu tych dwóch organów wewnętrznych.
Dieta lecznicza na celiakię i nietolerancję glutenu
Zalecenia żywieniowe dotyczą przede wszystkim ograniczenia pokarmów ochładzających i śluzotwórczych. W to miejsce wprowadza się więcej pożywienia o właściwościach ogrzewających. Medycyna chińska rozróżnia pięć poziomów energetyki termicznej pożywienia i ziół. Zwykle mówimy o równowadze yin i yang (chłodne i gorące), jednak w tcm istnieje jeszcze podział na pokarmy neutralne, ciepłe i zimne:
- Gorące pokarmy – przyspieszają krążenie krwi, ogrzewają ciało i dodają krzepkości (np. ostre przyprawy, mięso, kawa, alkohol, owies);
- Ciepłe pokarmy – wzmacniają ciało, narządy wewnętrzne i środkowy ogrzewacz (np. koper włoski, orzechy włoskie, czereśnie, masło, bazylia i rozmaryn);
- Neutralne pokarmy – stabilizują i harmonizują ciało oraz wzmacniają płyny ciała (np. ryż, kukurydza, orzechy laskowe, kalafior, marchew, ziemniaki, winogrona, śliwki);
- Zimne pokarmy – tworzą zimno i śluz, ochładzają wewnętrzne gorąco i uspokajają trawienie (np. banany, arbuzy, pomarańcze, korzeń mniszka lekarskiego, szparagi, rabarbar, pomidory);
- Chłodne pokarmy – uzupełniają płyny w ciele (krew), spowalniają przepływ energii qi i oczyszczają z gorąca (np. jogurt, kiełki zbóż i warzyw, szpinak, estragon, tofu, wodorosty).
Jednym z najlepszych pokarmów stopniowo wzmacniających trzustkę i śledzionę jest ryż, pod warunkiem że dobrze go ugotujesz. Najbardziej wartościowa postać ryżu to kleiki ryżowe congee. Ze zbóż korzystnie zadziała również owies. Warto wprowadzić słodki ryż (gatunek ryżu) i obserwować reakcję, bowiem nie przez wszystkich jest dobrze tolerowany. Jeśli reakcja będzie pozytywna, można wprowadzić jeszcze mochi – tłuczony słodki ryż. Należy trzymać się diety opartej o produkty bezglutenowe.
Zalecane warzywa to takie, które zawierają dużo węglowodanów – warzywa skrobiowe jak dynia, bataty, ziemniaki, marchew, cukinia.
Anemia i niedobór witaminy B
Osłabione wchłanianie składników pokarmowych niekiedy prowadzi do niedokrwistości. Z tego względu należy uwzględnić takie prawdopodobieństwo w swojej diecie i stosować pokarmy na odbudowanie krwi.
Na jelito cienkie korzystanie zadziała wywar z siemienia lnianego oraz napar z pokrzywy, który jednak wpływa ochładzająco i nie jest wskazany przy wyraźnych oznakach zimna. Wtedy lepiej sięgnąć po nasiona pokrzywy, jako dodatek do potraw.
Niedobór witamin z grupy B często występuje przy celiakii z uwagi na to, że spożywanie zbóż to ich główne źródło. Włączenie do diety dobrze tolerowanych zbóż, takich jak proso, owies, kukurydza, gryka, quinoa i amarantus powinno zapobiegać powstawaniu niedoborów.
Katarzyna Labudda jest dietetykiem i absolwentką Avicenna Instytut Claude Diolosa we Fryburgu. Prowadzi praktykę dietetyczną i bloga Jak Wyleczyć. Przed rozpoczęciem kuracji z zastosowaniem jakiegokolwiek suplementu diety, należy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.
Może Cię zainteresuje: Zdrowe przepisy kulinarne – ryż w diecie SIBO
Współpraca: