Najnowszy raport Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego (NIZP PZH-PIB) na temat sytuacji zdrowotnej Polaków w 2025 roku rzuca nowe światło na problem choroby Alzheimera w Polsce. Okazuje się, że częstość występowania tego schorzenia różni się znacząco w zależności od miejsca zamieszkania. Największy problem dotyczy małych miejscowości. Analiza danych z lat 2014-2023 ujawnia niepokojące trendy i wskazuje na regiony, w których choroba Alzheimera jest szczególnie rozpowszechniona.
Choroba Alzheimera w Polsce – wzrost zachorowań i statystyki
Raport NIZP PZH-PIB, opublikowany na początku czerwca 2025 roku, poświęca osobny rozdział chorobie Alzheimera i chorobom pokrewnym. Autorzy publikacji przypominają, że choroba Alzheimera jest najczęstszą chorobą neurozwyrodnieniową prowadzącą do otępienia. Odpowiada za 60-70% wszystkich przypadków demencji. Charakteryzuje się postępującymi zaburzeniami pamięci i funkcji poznawczych, prowadzącymi do całkowitej utraty samodzielności. Leczenie koncentruje się na objawowych lekach prokognitywnych i terapiach wspierających.
Z raportu wynika, że w latach 2014-2023 współczynnik chorobowości na chorobę Alzheimera (na 1000 mieszkańców Polski w wieku 55+) wynosił:
- 20 dla mężczyzn (co przekładało się na około 104 tys. chorych mężczyzn w 2023 r.).
- 37-39 dla kobiet, z największą liczbą chorych kobiet (blisko 271 tys.) odnotowaną w 2019 r.
Współpraca:
W tym samym okresie współczynnik zachorowalności rejestrowanej (na 1000 mieszkańców w wieku 55+) wyniósł 7 dla mężczyzn i 11 dla kobiet.
Może Cię zainteresować: Kobiety mają lepsze geny i żyją dłużej
Choroba Alzheimera a wiek i płeć. Kobiety bardziej narażone
Raport potwierdza, że ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera rośnie wraz z wiekiem. Jest wyższe u kobiet. Dane z 2023 roku pokazują, że:
- W grupie wiekowej 55-64 lata chorowało 0,3% kobiet i 0,4% mężczyzn.
- W grupie 85+ odsetek ten wzrastał drastycznie do 20% dla kobiet i 12% dla mężczyzn.
Czynniki wpływające na rozwój choroby Alzheimera obejmują: czynniki genetyczne, wiek, dysfunkcje naczyń mózgowych. Także czynniki psychiczne i społeczne, takie jak samotne życie bez kontaktów rodzinnych i relacji towarzyskich.
Może Cię zainteresować: Zdrowe starzenie się – raport o zdrowiu Europejczyków
Gdzie w Polsce choroba Alzheimera występuje najczęściej?
Raport NIZP PZH-PIB ujawnia także znaczące zróżnicowanie regionalne i demograficzne w występowaniu choroby Alzheimera.
Regionalne różnice we współczynniku chorobowości:
W 2023 roku współczynnik chorobowości dla choroby Alzheimera w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w poszczególnych województwach wahał się od 25,1 do 36,3.
- Najniższy współczynnik: odnotowano w województwie podlaskim (25,1).
- Najwyższy współczynnik: wystąpił w województwie podkarpackim (36,3).
W każdym województwie wskaźnik chorobowości był wyższy wśród kobiet niż wśród mężczyzn.
Choroba Alzheimera – problem małych miast i wsi
Analiza danych z lat 2018-2023 wskazuje, że najwyższe wartości współczynnika zachorowalności na chorobę Alzheimera obserwuje się w miastach do 10 tys. mieszkańców. Wraz ze wzrostem wielkości miejscowości współczynnik ten malał. Najniższe wartości dotyczyły miast liczących od 100 do 200 tys. mieszkańców, po czym w większych aglomeracjach wskaźnik nieznacznie wzrastał.
Szczegółowe dane z 2023 roku (współczynnik chorobowości rejestrowanej na 1000 ludności w wieku 55+) potwierdzają te obserwacje:
- Wieś: 45,4
- Miasta do 10 tys. mieszkańców: 56,6
- Miasta 10-20 tys. mieszkańców: 37,6
- Miasta 20-50 tys. mieszkańców: 32,4
- Miasta 50-100 tys. mieszkańców: 30,8
- Miasta 100-200 tys. mieszkańców: 30,3
- Miasta powyżej 200 tys. mieszkańców: 30,3
Autorzy raportu sugerują, że te różnice mogą wynikać z wielu czynników, w tym z faktu, że dane z NFZ nie uwzględniają wszystkich świadczeń (np. tych nierefundowanych), których więcej może być w większych miastach. Inne potencjalne czynniki to poziom edukacji (niższe wykształcenie = wyższe ryzyko) oraz choroby cywilizacyjne, takie jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2 czy otyłość.
Może Cię zainteresować: Zdrowie Polaków – oczekiwana długość życia przestała rosnąć
Wzrost liczby chorych w starszych grupach wiekowych
Raport wskazuje również, że od 2014 roku odnotowano wzrost liczby chorych (chorobowości rejestrowanej) we wszystkich grupach wiekowych. Wyjątkiem jest najmłodsza grupa (55-64 lata), gdzie zanotowano spadek z 34 tys. w 2014 r. do 16,3 tys. w 2023 r. W grupie osób powyżej 85. roku życia liczba chorych wzrosła ze 110 tys. w 2014 r. do 145 tys. w 2023 r.
Raport „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania – 2025” stanowi ważne źródło wiedzy o rozpowszechnieniu choroby Alzheimera w Polsce. Wskazuje na potrzebę dalszych działań profilaktycznych i diagnostycznych, szczególnie w mniejszych miejscowościach.
Źródło: Raport NIZP
Kolejny temat: Starsi napotykają na bariery architektoniczne: więźniowie IV piętra
