Rumianek – właściwości i zastosowanie ziela bogatego w azulen  

Popularna roślina lecznicza – rumianek ma właściwości lecznicze o wszechstronnym zastosowaniu. Napar z liści i kwiatów stosuje się wewnętrznie w formie naparu i zewnętrznie na skórę. Koszyczek rumianku (kwiat rumianku pospolitego) jak i całe ziele, zbiera się w czasie kwitnienia. Na co pomaga rumianek? Roślina wykazuje działanie przy wielu dolegliwościach ze strony układu pokarmowego. Delikatny napar z rumianku można podać niemowlętom na kolkę, a mocniejszy wyciąg z rumianku dorosłym na wątrobę oraz woreczek żółciowy.

Rumianek – właściwości lecznicze

Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych popularny w Europie jest stosowany w fitoterapii od lat. Sekret rumianku tkwi w kwiatach i liściach bogatych w azulen. To dzięki niemu rumianek ma właściwości lecznicze, które znajdują zastosowanie w ziołolecznictwie, zarówno w farmacji, jak i medycynie naturalnej. Do spożycia w formie naparu nadaje się kwiat rumianku (koszyczek) i całe ziele rumianku, zbierane w czasie kwitnienia.

Orędowniczka ziół Św. Hildegarda polecała stosowanie rumianku w objawowym leczeniu dolegliwości pokarmowych u dzieci i dorosłych. Paracelsus, znany renesansowy lekarz i alchemik, był zwolennikiem stosowania ziół, a rumianek to jedno z najbardziej popularnych ziół o szerokim zastosowanie w medycynie naturalnej. Autorytet we współczesnym ziołolecznictwie – dr Henryk Różański rumianek wskazuje jako środek, który ma działanie przeciwskurczowe i łagodnie przeciwzapalne.

Świeży kwiat rumianku jest pełen olejków eterycznych bogatych w bisabolol i azulen. Olejek rumiankowy zawiera flawonoidy (apigenina 6-7 proc., luteolina, kwercetyna) i fitosterole. Surowiec zielarski – kwiat rumianku ma od 0,3 do 1,5 proc. olejku eterycznego, a liście i łodyga około 0,1 proc.

Właściwości olejku rumiankowego

Właściwości rumianku wykorzystuje fitoterapia i aromaterapia. Wysokiej jakości olejek eteryczny rumiankowy zawiera azulen i ma barwę niebieską. Taki olejek z kwiatów rumianku ma właściwości terapeutyczne. Bezbarwny olejek eteryczny rumiankowy jest frakcją olejku, powstałą po wyodrębnieniu azulenu – najbardziej wartościowego składnika. Dobrej jakości olejek rumiankowy może być również zielononiebieski lub zielonożółty. Barwa olejku eterycznego zależy od metody uzyskiwania i zawartości azulenu. Im więcej azulenu, tym olejek bardziej wpada w barwę niebieską. Olejek rumiankowy zawiera od 1 do 25 proc. azulenu. Bogactwo składników aktywnych sprawia, że olejek eteryczny rumiankowy jest używany na wiele dolegliwości.

Napar z rumianku – właściwości

Napar z rumianku ma działanie łagodzące, przeciwzapalnie i rozkurczowe oraz antyalergiczne. Wyciąg z rumianku, zawierający większe stężenie azulenów ma również działanie antyseptycznie. Napar z rumianek ma właściwości hamowania uwalniania histaminy, bradykininy i serotoniny, natomiast pobudza fagocytozę, przez co wpływa na podnoszenie odporności. Wyciąg z rumianku aktywuje procesy gojenia ran i tworzenia się nowego naskórka. Działanie przeciwzapalne, łagodzące oraz kojące występuje zarówno przy stosowaniu zewnętrznym jak i wewnętrznym.

Rumianek – właściwości i zastosowanie w medycynie:

• Dermatologia – składniki aktywne rumianku pospolitego: bisabolol i azulen wykorzystuje się w produkcji dermokosmetyków i maści leczniczych;
• Leczenie internistyczne – wyciąg z rumianku o właściwościach łagodzących jest składnikiem preparatów o działaniu rozkurczowym, uspokajającym i przeciwzapalnym, działa wspomagająco na układ pokarmowy;
• Laryngologia – ekstrakt z rumianku ma właściwości antyseptyczne, zalecane do płukania gardła przy stanach zapalnych;
• Ginekologia – napar z rumianku może być stosowany do irygacji i nasiadówek na stany zapalne pochwy i warg sromowych; wyciąg z rumianku jest popularnym składnikiem globulek dopochwowych;
• Okulistyka – wywar z rumianku stosuje się na stany zapalne, zmęczenie i nadmierne łzawienie oczu; znane jest zastosowanie ziół w postaci okładów, płukanek, kropli i żelu rumiankowego;
• Stomatologia – płukanka z rumianku pomaga na zapalenie dziąseł, łagodzi stan zapalny, obrzęki i ból, przyśpieszanie gojenia rany po usunięciu zęba, a ponadto niweluje nieprzyjemny zapach z ust.

Wyciąg z rumianku to popularny składnik preparatów złożonych, stosowanych do leczenia hemoroidów, reumatyzmu, schorzeń układu rozrodczego, moczowego i pokarmowego w zaburzeniach trawiennych. Napar z rumianku przynosi ulgę na wzdęcia, kolki, skurcze i stany zapalne żołądka oraz jelit. Smak rumianku jest lekko gorzki, a dzięki temu wspomaga działanie wątroby i woreczka żółciowego.

Polecany artykuł: Płukanie woreczka żółciowego z osadów i kamieni żółciowych

Rumianek na kolkę niemowlęcą

Napar z rumianku ma właściwości delikatnie rozkurczowe, pomocne w przypadku kolki niemowlęcej. Stosowanie rumianku jest bezpieczne już w pierwszym miesiącu życia, pod warunkiem że nie stosuje się go długotrwale. Wywar z rumianku do picia na kolkę niemowlęcą powinniśmy każdorazowo przygotować na świeżo przed spożyciem.

Co ciekawe, wywar z rumianku można przygotować na mleku, szczególnie do spożycia wieczorem. Rumianek na mleku działa uspokajająco i jest polecany do spożywania przed snem. Po ostudzeniu można go dosłodzić miodem i podawać dzieciom lub dorosłym. Napar z rumianku na mleku stosuje się również zewnętrznie do przemywania skóry, okładów na skórę z wypryskami, poparzenia i podrażnienia. Rumianek z mlekiem można zastosować na oczy przy zapaleniu spojówek, obrzęku powiek, cieniach pod oczami, uczuciu piasku w oczach i zmęczenie oczu. Okłady powinny trwać 30-45 minut i powtarza się je co 6 godzin.

Rumianek ma liczne właściwości, które wpływają korzystnie na zdrowie, jednak nadużywanie go może wywołać dolegliwości gastryczne (kolka, wzdęcia). Zbyt duża ilość naparu z rumianku powoduje pogorszenie samopoczucia, ospałość, zaczerwienienie skóry, świąd i pokrzywkę, a niekiedy obrzęk twarzy. Należy więc zachować umiar i nie przekraczać bezpiecznej dla siebie dawki. 

Jak rozpoznać rumianek na łące i nie pomylić ziół z innymi roślinami? Biało-żółte koszyczki rumianku o właściwościach leczniczych są w środku puste, stąd nazwa „koszyczki”. Ziele ma charakterystyczny rumiankowy zapach, znany od dzieciństwa i kojarzony z lekarstwem.

Rumianek FAQ – często zadawane pytania

1. Kiedy nie pić rumianku?

Rumianek to bezpieczne zioła do picia i użytku zewnętrznego. Koszyczki rumianku mogą być stosowane u niemowląt i małych dzieci oraz osób starszych. Powinny go unikać jedynie osoby ze stwierdzoną alergią na rumianek. Kobiety w ciąży powinny konsultować picie ziół z lekarzem. 

2. Kiedy najlepiej pić rumianek?

W ciągu dnia można wypić 1-3 porcji naparu. Jedną filiżankę mocniejszego naparu warto spożyć po obfitym posiłku, by wspomóc trawienie. Wieczorem rumianek na mleku pomaga na spokojny sen. 

3. Czy rumianek jest dobry na stan zapalny?

Działanie przeciwzapalne, łagodzące i kojące rumianku uwyraźnia się zarówno przy stosowaniu zewnętrznym jak i wewnętrznym. Rumianek ma szerokie zastosowanie przeciwzapalne w wielu dziedzinach medycyny. 

4. Jak działa rumianek na żołądek?

Rumianek jest często kluczowym składnikiem preparatów na żołądek o działaniu rozkurczowym, uspokajającym i przeciwzapalnym. Napar z rumianku przynosi ulgę przy wzdęciach, skurczach i stanach zapalnych żołądka i jelit. Herbatkę z rumianku można podawać niemowlętom. 

Katarzyna Labudda jest dietetykiem i absolwentką Avicenna Instytut Claude Diolosa we Fryburgu. Prowadzi praktykę dietetyczną i blog o zdrowiu Przed rozpoczęciem kuracji z zastosowaniem jakiegokolwiek suplementu diety, należy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.