Najnowszy raport Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego (NIZP PZH-PIB) rzuca alarmujące światło na kondycję zdrowotną społeczeństwa polskiego. Okazuje się, że obserwowany od dziesięcioleci wzrost oczekiwanej długości życia wyraźnie wyhamował, a Polacy coraz gorzej oceniają swój stan zdrowia. To sygnał, że potrzebne są pilne i długofalowe działania.
Zatrzymanie trendu: Dlaczego żyjemy krócej, niż mogliśmy
Pandemia COVID-19 co prawda pogorszyła sytuację, ale eksperci podkreślają, że przyczyny stagnacji, a nawet regresu, są znacznie głębsze. Jak wskazuje prof. Bogdan Wojtyniak z NIZP PZH-PIB, już w latach 2014-2019 odnotowano wyraźne spowolnienie przyrostu oczekiwanej długości życia. Po spadku w latach 2020-2022, niewielki wzrost w 2023 roku wciąż wymaga dalszych obserwacji i analiz.
Zdrowie Polaków – główne zagrożenia
Raport identyfikuje złożony system czynników, które negatywnie wpływają na zdrowie Polaków:
- Komercyjne determinanty zdrowia – rosnące spożycie wysoko przetworzonej żywności, alkoholu i tytoniu, co prowadzi do otyłości i chorób przewlekłych. Wyniki badań z lutego 2025 r. pokazują, że ponad 55% Polaków w wieku 20+ ma nadwagę, a blisko 14% cierpi na otyłość. Problem ten nasila się także wśród dzieci i młodzieży.
- Negatywne style życia – niska aktywność fizyczna (zwłaszcza u dzieci i młodzieży) oraz używanie substancji psychoaktywnych.
- Pogarszający się stan zdrowia psychicznego – wzmocniony przez niepewność geopolityczną, wpływ mediów cyfrowych i społeczne konsekwencje pandemii.
- Zmiany klimatu i degradacja środowiska – powodujące nowe zagrożenia epidemiologiczne i wzrost antybiotykooporności.
Współpraca:
Eksperci jednoznacznie wskazują, że aż 70-80% czynników wpływających na nasze zdrowie leży poza systemem ochrony zdrowia. Kluczowe są warunki społeczno-ekonomiczne, środowiskowe i przede wszystkim – styl życia.
Zdrowie publiczne – inwestycja, nie koszt
Raport podkreśla, że zdrowie publiczne to nie koszt, lecz inwestycja. Zdrowe społeczeństwo to mniejsze wydatki na leczenie, większa wydajność pracy i spójność społeczna. Niestety, Polska od lat przeznacza wyraźnie mniej środków na zdrowie publiczne w porównaniu do innych krajów UE. Mimo rosnących nakładów na opiekę medyczną nie przekładają się one na poprawę ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa.
Autorzy raportu apelują o pilne wdrożenie systemowych zmian, w tym:
- Regulacji rynkowych ograniczających dostęp i promocję produktów szkodliwych.
- Edukacji zdrowotnej, szczególnie wśród dzieci i młodzieży.
- Interwencji profilaktycznych i aktywnego promowania zdrowego stylu życia.
- Budowy silnego systemu zdrowia publicznego, zdolnego reagować na wyzwania cywilizacyjne.
Trwają prace nad Narodowym Programem Zdrowia 2026–2030, który ma zawierać istotne rozwiązania, takie jak przeciwdziałanie zagrożeniom komercyjnym, promocja zdrowego stylu życia, profilaktyka chorób, koordynacja międzysektorowa i bezpieczeństwo zdrowotne. Jak podsumowuje Bernard Waśko, Dyrektor NIZP PZH-PIB: „Dziś wydane pieniądze na zdrowie publiczne zapobiegną wielokrotnie wyższym kosztom związanym z brakiem zdrowia w przyszłości”. To świadczy o pilnej potrzebie zmiany paradygmatu w myśleniu o zdrowiu w Polsce.
W kolejnym artykule: Dlaczego kobiety żyją dłużej?
