Otyłość brzuszna – sprawdź przyczyny i objawy otyłości

Otyłość brzuszna to zwiększony udział tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka, określony przez kryteria diagnostyczne International Diabetes Federation (IDF). Brzuszna otyłość jest jednostką chorobową klasyfikowaną w ICD-10. Na otyłość brzuszną choruje 1/3 światowej populacji. Choroba prowadzi do upośledzenia czynności narządów wewnętrznych i całych układów oraz stwarza wiele problemów psychologicznych i socjologicznych. W wyniku kumulacji różnych czynników, oczekiwany czas życia chorego ulega skróceniu. Otyłość definiowana jest także jako choroba metaboliczna o charakterze przewlekłym, która wynika ze spożywania nadmiernej ilości kalorii w stosunku do zapotrzebowania. Czym jest otyłość brzuszna – dowiesz się z tego artykułu.

*

Czym jest otyłość brzuszna?

Otyłość brzuszna (androidalna) charakteryzuje się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej, karku oraz ramion. Częściej występuje u mężczyzn, lecz także u kobiet po menopauzie. Otyłość brzuszna jest diagnozowana na podstawie wskaźnika masy ciała BMI (body mass index) i WHR (waist to hip ratio). Rozpoznanie otyłości brzusznej polega na skontrolowaniu wagi i obwodu w pasie chorego, a następnie obliczeniu obu wskaźników. Pozwala to ocenić, czy mamy do czynienia z otyłością typu udowo-pośladkowego (gynoidalną, obwodową) czy tłuszczem trzewnym na brzuchu, czy tzw. otyłość brzucha. Wśród dorosłych mieszkańców Europy otyłość brzuszna u mężczyzn występuje przy obwodzie talii ≥94 cm, a otyłość brzuszna u kobiet ≥80 cm. Komórki trzewnej tkanki tłuszczowej – wisceralnej – brzusznej tkanki tłuszczowej charakteryzuje większą aktywność metaboliczna, niż te zlokalizowane w innych częściach ciała pod skórą.

Rozpoznanie otyłości brzusznej – WHR

Otyłość brzuszną, za którą odpowiada tłuszcz trzewny, sprawdza się także, obliczając wskaźnik WHR. Otyłość brzuszna kobiet występuje, gdy wartość WHR jest równa lub większa niż 0,80, natomiast otyłość brzuszna mężczyzn – równa lub większa niż 1,0. Wskaźnik WHR oblicza się, dzieląc obwód talii przez obwód bioder.

Jak zdiagnozować otyłość brzuszną wg wskaźnika WHR:

1 krok: Zmierz obwód talii: Talia to połowa odległości między dolną częścią ostatniego wyczuwalnego żebra a górną częścią kolca biodrowego. 

2 krok: Zmierz obwód bioder: Biodra mierzy się w miejscu największej wypukłości pośladków (a nie w miejscu, w którym zaczyna rozszerzać się talia). 

3 krok: Podziel obwód talii przez obwód bioder: WHR = obwód talii (cm) / obwód bioder (cm). 

Prawidłowy wynik WHR wyraża się w wartości:

• otyłość brzuszna u kobiet występuje od 0,8 WHR
• otyłość brzuszna u mężczyzn występuje od 1,0 WHR

Standardowo zdiagnozowanie otyłości brzusznej polega na obliczeniu BMI i WHR, jednak w przypadku brzusznej tkanki tłuszczowej, wywołanej przez tłuszcz trzewny, korzysta się również z miary krawieckiej. Wiarygodnym i szybkim sposobem rozpoznawania jest pomiar obwodu w talii. Otyłość brzuszną u kobiet diagnozuje się przy obwodzie talii ≥80 cm, natomiast u mężczyzn ≥94 cm.

Otyłość trzewną możesz sprawdzić samodzielnie, używając wagi łazienkowej z analizą składu ciała, funkcją mierzenia wskaźników BMI i WHR. Na powierzchni wagi umieszczone są czujniki, które mierzą poprzez stopy, ile procent tłuszczu znajduje się w ciele.

Otyłość brzuszna – rodzaje

Wyróżniamy dwa rodzaje otyłości brzusznej. Otyłość podskórna – tkanka tłuszczowa zlokalizowana jest bezpośrednio pod skórą nad mięśniami brzucha i trzewna (wisceralna) – tłuszcz trzewny zlokalizowany jest pod mięśniami brzucha, w jamie brzusznej. Statystyka epidemii otyłości nie rozróżnia, czy chodzi o otyłość brzuszną podskórną, czy o tłuszcz trzewny. Eksperci szacują, że co czwarta osoba na świecie (2,7 mld ludzi) może cierpieć z powodu nadwagi lub otyłości. W Polsce według danych GUS z problemem nadmiernej masy ciała zmaga się 62 proc. mężczyzn i 46 proc. kobiet, a co piąty Polak jest otyły.

Przeczytaj także: Masaż wisceralny brzucha. Terapia wisceralna na zaparcia i wzdęcia brzucha

Przyczyny otyłości brzusznej

Większości przypadków dotyczy tak zwanej otyłości pierwotnej, spowodowanej dodatnim bilansem energetycznym, czyli nadmiarem pożywienia w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Najczęściej jest ona wynikiem nieprawidłowo dopasowanej diety i stylu życia. Spożywanie zbyt dużej ilości cukrów i tłuszczów wraz z brakiem aktywności fizycznej może skutkować otyłością. Gromadzeniu się tłuszczu trzewnego sprzyja siedzący tryb życia i brak czasu na aktywność fizyczną.

Przyczyny otyłości brzusznej u kobiet i przyczyny otyłości brzusznej u mężczyzn są zbliżone: brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia, długotrwały stres i spożywanie przetworzonych produktów.

Czasami jednak otyłość brzuszna rozwija się wtórnie. Jednak otyłość wtórna stanowi zaledwie kilka procent wszystkich przypadków otyłości. Jej wystąpieniu mogą sprzyjać niektóre niewyrównane lekami stany chorobowe np. 

• zespół policystycznych jajników,
• niedoczynność tarczycy,
• zespół Cushinga,
• niedobór hormonu wzrostu.

Rozwojowi otyłości sprzyja także przewlekły stres i związany z nim podwyższony poziom kortyzolu, spożywanie alkoholu, palenie papierosów, niska aktywność fizyczna, wysoki poziom insuliny, częste spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym oraz zawierających nasycone kwasy tłuszczowe.

Może Cię zainteresuje: Deficyt kaloryczny – jak obliczyć deficyt kaloryczny, żeby schudnąć

Otyłość brzuszna – skutki

Otyłość brzuszna jest przyczyną zespołu metabolicznego. Obejmuje szereg czynników, takich jak upośledzona tolerancja glukozy, insulinooporność, nieprawidłowy poziom cholesterolu oraz nadciśnienie tętnicze. Zwalczanie otyłości brzusznej jest konieczne ze względu na to, że nadmiar tłuszczu trzewnego wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozmaitych powikłań zdrowotnych.

Osoby otyłe częściej chorują na depresję niż te o prawidłowej masie ciała. Ponadto otyłość brzuszna po 50 u kobiet, rozwijająca się w okresie menopauzy, skutkuje gromadzeniem się tłuszczu wewnątrz jamy brzusznej. U kobiet w tym wieku stwierdza się o 7 proc. mniej tłuszczu w okolicy pośladkowo-udowej, natomiast o 10 proc. więcej tłuszczu wewnątrz jamy brzusznej – w porównaniu z tymi kobietami, które są w wieku przed menopauzą.

Zdrowotne skutki otyłości brzusznej wynikają z nadmiaru tkanki tłuszczowej, zwłaszcza tłuszczu brzusznego, który zaburza równowagę hormonalną. Dodatkowo tłuszcz trzewny stymuluje wytwarzanie cytokin prozapalnych, które mogą zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Poprzez rozwój stanu zapalnego wywierają szkodliwy wpływ na wrażliwość komórek, a co za tym idzie na insulinę, ciśnienie tętnicze i aktywność płytek krwi.

Nadmiar tłuszczu trzewnego jest tak destrukcyjny dla organizmu, ze względu na lokalizację w pobliżu żyły wrotnej, która transportuje krew z jelit do wątroby. U osoby, która choruje na otyłość, substancje uwalniane przez tłuszcz trzewny, dostają się do żyły wrotnej i przemieszczają się do wątroby, gdzie mogą wpływać na produkcję lipidów we krwi.

Walka z otyłością brzuszną ma na celu ustabilizowanie stężenia cholesterolu i trójglicerydów. Nadmiar tłuszczu trzewnego jest związany z wyższym stężeniem cholesterolu całkowitego i tzw. złego cholesterolu LDL, pogorszeniem wrażliwości komórek na insulinę oraz obniżeniem cholesterolu HDL.

Może Cię zainteresuje: Zespół metaboliczny – diagnostyka, wyniki, zalecenia dietetyczne

Leczenie otyłości brzusznej

Kompleksowe leczenie otyłości brzusznej powinno bazować na współpracy pacjenta z dietetykiem, lekarzem, psychologiem i fizjoterapeutą.

• zdrowa dieta na otyłość brzuszną,
• aktywność fizyczna dostosowana do możliwości pacjenta,
• leczenie farmakologiczne chorób współistniejących,
• współpraca z psychoterapeutą.

Leczenie otyłości brzusznej polega na zmianach w stylu życia, stosowanej zbilansowanej diety i ćwiczenia. W przypadku otyłości najczęściej nie są potrzebne lekarstwa, a najlepszą motywacją jest chęć odzyskania zdrowia.

Dieta na otyłość brzuszną – co jeść, aby schudnąć?

Otyłość brzuszna – jak się pozbyć nadmiaru tłuszczu w okolicach brzucha? Pacjentowi potrzebna jest dieta redukcyjna. Regularne posiłki powinny być rozłożone w równych odstępach czasowych. Dieta lekkostrawna, potrawy składające z produktów gotowanych lub pieczonych bez dodatku tłuszczu w piekarniku.

Oponka brzuszna będzie stopniowo maleć, jeżeli pacjent zacznie unikać dań typu fast food. Ze względu na wysoką kaloryczność oraz zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych fast food przyczynia się do odkładania tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha. Ograniczenie spożycia cukru i słodyczy oraz słodkich napojów to sposób na osiągnięcie redukcji. Deficyt kaloryczny w ciągu doby powinien wynosić około 500-1000 kcal. Pozwoli to na stopniowy, kontrolowany spadek masy ciała i obwodu w okolicach brzucha.

Może Cię zainteresuje: Dieta pudełkowa – jak wybrać dobry catering dietetyczny?