Serce człowieka – jak zadbać o serce i uniknąć choroby serca?

Serce człowieka jest jednym z najważniejszych organów ciała. Serce działa jak centralna pompa, która doprowadza krew do całego organizmu. Gdzie jest serce człowieka? Jaka jest budowa serca? Najczęściej występujące choroby serca i co najbardziej szkodzi sercu? Odpowiedzi na pytania znajdziesz w tym artykule.

Gdzie znajduje się serce człowieka – anatomia serca

Serce człowieka to centralny organ układu krążenia, zlokalizowany w klatce piersiowej, pomiędzy płucami, nieco po lewej stronie od mostka. Jest umiejscowione w środkowej części klatki piersiowej, w obszarze zwanym śródpiersiem, a jego dolna część, zwana koniuszkiem serca, skierowana jest w lewą stronę.

Ile waży serce człowieka? Serce dorosłego człowieka waży około 300 – 350 g i stanowi około 0,5 proc. wagi ciała. W związku z elastyczną, mięśniową budową – serce działa jak pompa, która nieustannie tłoczy krew do całego organizmu. Po obu stronach serca znajdują się płuca, z przodu jest mostek, u dołu znajduje się przepona, a z tyłu kręgosłup.

Gdzie boli serce? Serce może boleć za mostkiem delikatnie po lewej stronie. Ból serca zlokalizowany w tym miejscu jest dla nas najgroźniejszy. Może być on rozdzierający, palący i piekący lub ostry przeszywający. Ból w mostku kojarzy się z zawałem serca. Jednak może to być objaw kłopotów nie tylko z mięśniem sercowym, lecz także chorób układu pokarmowego, oddechowego, nerwowego czy mięśniowo-szkieletowego.

Może Cię zainteresuje: Oczyszczanie krwi. Sprawdź, co jeść na oczyszczenie żył i tętnic

Budowa serca człowieka

Przeanalizujemy teraz, jak zbudowane jest serce. Nasze serce składa się z 4 jam – 2 komór i 2 przedsionków. Do prawego przedsionka uchodzi żyła główna górna i dolna oraz zatoka wieńcowa, która odprowadza 2/3 krwi żylnej ze ścian serca. Do lewego przedsionka spływa przez cztery żyły płucne nasycona tlenem krew tętnicza z płuc. Zastawki odgrywają ważną rolę w sercu, zapobiegając niekontrolowanemu cofaniu się krwi podczas skurczów serca.

Osierdzie to błoniasty worek cały wypełniony płynem, którego zadaniem jest minimalizowane tarcia pomiędzy stale bijącym sercem a innymi przylegającymi organami. Zbudowane jest z dwóch warstw – zewnętrznej (blaszki ściennej) oraz wewnętrznej (blaszki trzewnej), pomiędzy którymi znajduje się jama worka osierdziowego, wypełniona płynem.

Serce dzieli się na cztery główne jamy:

• Dwie przedsionki (prawy i lewy) – są to górne komory, do których krew napływa.
• Dwie komory (prawa i lewa) – dolne komory, które odpowiadają za pompowanie krwi do poszczególnych części ciała.

Obieg krwi w sercu

• Obieg mały (płucny) – obieg mały krwi zaczyna się w prawej komorze, która pompuje krew odtlenowaną do płuc, gdzie zostaje nasycona tlenem.
• Obieg duży (ustrojowy) – obieg duży krwi zaczyna się w lewej komorze, która pompuje natlenioną krew przez aortę do całego organizmu.

Skomplikowany system zastawek kontroluje przepływ krwi:

• Zastawka mitralna i zastawka trójdzielna oddzielają przedsionki od komór.
• Zastawka aortalna i zastawka płucna kontrolują przepływ krwi z komór do tętnic.

Serce jest zbudowane z trzech warstw:

• Nasierdzie (zewnętrzna warstwa ochronna),
• Śródsierdzie (mięśniowa warstwa odpowiedzialna za skurcze),
• Wsierdzie (wewnętrzna warstwa wyściełająca jamy serca).

Serce jest unerwione przez układ autonomiczny, co oznacza, że jego praca nie jest zależna od naszej woli. To dzięki sygnałom elektrycznym generowanym przez węzeł zatokowo-przedsionkowy (naturalny rozrusznik serca), serce kurczy się rytmicznie, utrzymując stały przepływ krwi.

Tak skonstruowane serce pełni kluczową rolę w zapewnieniu życia, dbając o dostarczanie tlenu i składników odżywczych do każdej komórki ciała oraz usuwanie dwutlenku węgla i produktów przemiany materii.

Może Cię zainteresuje: Dieta seniora – produkty korzystne w diecie osoby straszej

Choroby serca

Co warto wiedzieć o kondycji serca? Temat zdrowia serca jest niezwykle ważny, ponieważ choroby układu sercowo-naczyniowego należą do najczęstszych przyczyn śmierci. Odsetek zgonów sercowych w 2020 r. wynosił 37,5%. Regularna troska o serce może znacząco zwiększyć odporność na wystąpienie chorób serca i poprawić jakość życia. Warto więc zadbać o kompleksowe podejście do dbania o zdrowie serca i unikania chorób sercowo-naczyniowych.

Serce człowieka nieustannie jest narażone na choroby. Do 5 głównych schorzeń serca i układu sercowo-naczyniowego należą:

• Nadciśnienie tętnicze – ciśnienie skurczowe w naczyniach krwionośnych rośnie pomimo tego, że ciśnienie rozkurczowe pozostaje w normie;
• Zaburzenia rytmu serca – gdy impulsy elektryczne odpowiedzialne, za skurcze serca są zakłócane, pojawiają się objawy choroby: przyspieszone tętno, nierówne bicie serca, duszności i możliwe omdlenia;
• Choroba wieńcowa – choroby niedokrwienna serca powstaje w wyniku nieleczonej miażdżycy.
• Miażdżyca – w tętnicach pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe, które utrudniają dostarczenie do serca wystarczającej ilości tlenu oraz składników odżywczych;
• Zawał serca – martwica mięśnia sercowego spowodowana niedotlenieniem. Główną przyczyną zawału serca jest pęknięcie blaszki wieńcowej będącej częścią naczynia wieńcowego;

Może Cię zainteresuje: Wysoki cholesterol – dieta na podwyższone trójglicerydy

Co wzmacnia serce człowieka?

Znajomość technik radzenia sobie ze stresem pomagają wzmacniać odporność serca człowieka. Stres, nieodpowiednia dieta, zbyt mało aktywności fizycznej – to czynniki, które mogą wpływać negatywnie na kondycję mięśnia sercowego. Nie tylko stres szkodzi sercu. lecz także niezdrowa dieta. Problemem cywilizacyjnym jest nadwaga, otyłość brzuszna oraz nadciśnienie tętnicze. Sercu nie służy siedzący tryb życia, długotrwały stres, palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu.

Przewlekły stres przyczynia się do podwyższenia poziomu kortyzolu i adrenaliny, co może prowadzić do podwyższenia ciśnienia krwi i możliwości wystąpienia chorób serca. Ważne jest, aby wdrożyć techniki zarządzania stresem, które pomogą w jego redukcji.

Techniki radzenia sobie ze stresem:

• medytacja – skupienie na oddechu i relaksacji może obniżyć ciśnienie krwi i wspomagać zdrowie serca,
• ćwiczenia oddechowe – techniki oddechowe redukują stres i wzmacniają odporność,
• joga – ćwiczenia na macie łączą rozciąganie, oddychanie i relaks, co wpływa korzystnie na układ nerwowy,
• hobby – znalezienie czasu na aktywności, które sprawiają przyjemność (np. czytanie, spacery), może pomóc zredukować stres.

Może Cię zainteresuje: Ćwiczenia oddechowe – wypróbuj techniki oddechowe na stres

Jak zadbać o serce i uniknąć chorób serca?

Odpowiednia dieta zawierająca pełnoziarniste produkty i zielone warzywa jest kluczowa dla utrzymania serca w dobrej kondycji. Warto wybierać produkty, które wspierają zdrowie układu krążenia, a jednocześnie unikać tych, które prowadzą do miażdżycy i innych problemów zdrowotnych. Możemy oddziaływać na kondycję serca poprzez zdrowy tryb życia i odpowiednią dietę. Podstawą diety osoby dbającej o serce powinny być przede wszystkim produkty pełnoziarniste, takie jak chleb z pełnego ziarna, ryż, kasza oraz rośliny strączkowe i zielone warzywa.

Unikaj pokarmów, które zawierają:

• tłuszcze trans – niezdrowe tłuszcze są obecne w fast foodach, margarynach i przetworzonych produktach spożywczych, podnoszą poziom „złego” cholesterolu (LDL) i obniżają „dobry” cholesterol (HDL), co prowadzi do miażdżycy; stosuj zdrowe tłuszcze!
• nadmierną ilości soli – spożycie dużej ilości soli może prowadzić do nadciśnienia tętniczego, które jest głównym czynnikiem ryzyka dla serca; stosuj sól z minerałami – Sól Kłodawska
• nadmierną ilość cukru – cukier przyczynia się do otyłości i zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2, która jest silnie związana z chorobami serca; sprawdź, jak ograniczyć spożycie cukru

Pokarmy wspierające zdrowie serca:

• tłuste ryby (łosoś, makrela, sardynki) – ryby zawierają kwasy tłuszczowe omega-3, które pomagają obniżyć poziom trójglicerydów, zmniejszają stan zapalny i obniżają ryzyko chorób serca; wypróbuj zdrowy przepis na rybę po grecku!
• orzechy i nasiona – migdały, orzechy włoskie oraz nasiona chia dostarczają zdrowych tłuszczów i błonnika, co pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu,
• warzywa liściaste – zielone warzywa jak szpinak, jarmuż czy rukola zawierają duże ilości antyoksydantów, witamin i minerałów (m.in. potas, magnez), które wspierają zdrowie naczyń krwionośnych.
• pełnoziarniste produkty zbożowe – otręby, brązowy ryż, płatki owsiane i inne produkty pełnoziarniste pomagają obniżać poziom „złego” cholesterolu (LDL) i stabilizują poziom cukru we krwi.
• owoce jagodowe – owoce sezonowe, maliny, borówki, jagody, truskawki są bogate w antyoksydanty, które wspomagają ochronę serca przed stresem oksydacyjnym.

Może Cię zainteresuje: Dieta bogata w warzywa i owoce – co trzeba o niej wiedzieć?

Utrzymywanie prawidłowej masy ciała

Masz problem z utrzymaniem prawidłowej wagi? Nadwaga i otyłość są silnie związane z wyższym ryzykiem wystąpienia chorób serca. Kontrola wagi to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim zdrowia. Zmniejszenie masy ciała, nawet o kilka procent, może przynieść korzyści dla serca, obniżając ciśnienie krwi, poprawiając profil lipidowy i zmniejszając ryzyko cukrzycy typu 2.

Palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia chorób serca. Substancje chemiczne zawarte w papierosach uszkadzają naczynia krwionośne, co sprzyja powstawaniu blaszki miażdżycowej i zwiększa ryzyko zawału serca. Umiarkowane spożycie alkoholu (np. jeden kieliszek czerwonego wina dziennie) może mieć pewne korzyści dla serca, ale nadmiar alkoholu zwiększa ciśnienie krwi, prowadzi do otyłości i uszkadza mięsień sercowy.

Może Cię zainteresuje: Rokitnik – na co pomaga sok z rokitnika?

Kontrola ciśnienia krwi i regularne badania

Nadciśnienie tętnicze to jeden z głównych czynników ryzyka chorób serca. Regularne mierzenie ciśnienia krwi i dbanie o jego odpowiednie wartości (poniżej 120/80 mm Hg) jest kluczowe dla profilaktyki. Podstawowe badania kardiologiczne, w tym echo serca finansuje NFZ. Pacjenci mają możliwość skorzystania z diagnostyki kardiologicznej bez ponoszenia dodatkowych kosztów

Jak obniżyć ciśnienie krwi:

• ograniczenie soli w diecie,
• regularna aktywność fizyczna,
• spożywanie pokarmów bogatych w potas (banany, pomidory, ziemniaki),
• redukcja stresu.

Wczesne wykrycie problemów sercowo-naczyniowych zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Regularne badania, takie jak pomiar ciśnienia krwi, badania poziomu cholesterolu (HDL, LDL, trójglicerydy) i kontrola poziomu cukru we krwi mogą pomóc zidentyfikować czynniki ryzyka i wdrożyć odpowiednią profilaktykę.

Zwiększenie odporności na choroby serca

Dbanie o serce to długofalowy proces, który wymaga wprowadzenia zdrowych nawyków w codziennym życiu. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie używek, zarządzanie stresem i kontrola masy ciała to kluczowe elementy profilaktyki. Regularne badania lekarskie mogą dodatkowo pomóc wcześnie wykryć zagrożenia i zapobiec rozwojowi chorób serca. Im wcześniej zaczniemy dbać o swoje serce, tym większa szansa na długie i zdrowe życie.

Możemy oddziaływać na kondycję serca poprzez zdrowy tryb życia i odpowiednią dietę. Podstawą diety osoby dbającej o serce powinny być przede wszystkim produkty pełnoziarniste, takie jak chleb z pełnego ziarna, ryż, kasza oraz rośliny strączkowe i zielone warzywa.

Wzmocnienie mięśnia sercowego zapewnią ćwiczenia aerobowe. Chcesz mieć mocne serce? Zajmij się w wolnych chwilach bieganiem, pływaniem czy jazdą na rowerze. Sport i ćwiczenia sprawiają, że serce jest bardziej wydolne. Obniżenie ciśnienia krwi zapewnia regularny trening, który może pomóc w walce z nadciśnieniem i zwiększa odporność na choroby serca.

Może Cię zainteresuje: Aqua aerobik – ćwiczenia na kręgosłup w wodzie

Serce człowieka – najczęściej zadawane pytania

Ile waży serce człowieka? Zdrowe serce waży około 0,5% wagi ciała, średnio pomiędzy 300 a 350 g.

Po której stronie jest serce u człowieka? Serce u człowieka przesunięte jest z reguły lekko w lewo za mostkiem.

Jak wygląda serce człowieka? Kształt serca podobny jest do zaokrąglonego stożka o wielkości dużej pięści człowieka.